Leto se završilo kalendarski, mada se sunce još nije dalo i uporno je nastavljalo da obasjava prve dane jeseni, doduše ne u Beogradu. I dok su ovde lile kiše, Slike i prilike su uživale u odsjaju sa površine Jadranskog mora u regiji Kvarner u Hrvatskoj, smeštenoj između Istre i Dalmacije. Na poziv koleginice istoričarke umetnosti Lane Pajdaš, spakovane na briznu, bez mnogo saznanja o tome šta nas čeka, uputile smo se ka Rijeci i to se ispostavilo kao jedna od najboljih odluka ove godine. Učestvovale smo u studijskom putovanju u okviru projekta „Putovima Frankopana“ koje je podrazumevalo obilazak dvoraca, kaštela i samostana koji se vezuju za ovu plemićku porodicu, uz uživanje u morskim pejzažima i planinskim predelima na lokacijama gde su smešteni i objekti ove kulturno-turističke rute.
Ko su bili Frankopani?
Na pitanje “ko su bili Frankopani?” nije baš lako odgovoriti jer smo o njima prvi put nešto više saznale u kombiju na putu ka Novom Vinodolskom koji smo kao dve uzorne blogerke-štreberke provele čitajući monografiju o njima. Naš talenat za istoriju je bio na testu, ali budući da smo uspešno savladavale i druga zamršena porodična stabla, to nam je pošlo za rukom i ovaj put. Pre nego što su poneli prezime Frankopani, nazivani su knezovima Krčkim, a na istorijsku scenu stupaju 1118. godine. Narednih pet vekova, sve do 1671. godine, biće važni akteri političkih i društvenih zbivanja na prostoru regije Kvarner u kojoj su prelamali uticaji mletačkog dužda, mađarskog kralja (potom i habzburških careva) i naravno pape. Zlatno ostrvo Krk, kako Krčani vole da govore o njemu, jeste kolevka Frankopana. Povest ove porodice započinje Dujmom I, prvim knezom koga su Mleci postavili na čelo svog novoosvojenog poseda – ostrva Krk, a završava se “Zrinsko-frankopanskom urotom” u kojoj su nakon neuspele pobune protiv habzburškog cara Leopolda I živote izgubili dvojica hrvatskih velikaša – Petar IV Zrinski i Fran Krsto Frankopan. Nakon njihovog pogubljenja u Bečkom Novom Mestu, porodici su oduzeti posedi i plemćika titula, a veliki deo banske Hrvatske i Primorja pada u ruke Dvorske komore. Ovaj događaj će se odraziti na razvoj hrvatskih zemalja, kao i na buduća zalaganja za veća prava hrvatskog plemstva i naroda. Dvorci i kašteli Zrinjskih i Frankopana će mahom biti poharani i opustošeni do kraja 17. veka, ali će ipak ostati kao svedoci slavnih plemićkih vremena. I sada na scenu stupa projekat “Putovima Frankopana” čiji je cilj da konzervira i obnovi objekte koje se vezuju za ovu slavnu porodicu. Svoje utiske sa stanica na kojima smo zastale na “frankopanskim putevima” prenosimo putem vizuelnog dnevnika (kako smo ga mi nazvale) uz kraća objašnjenja.
O projektu “Putovima Frankopana”
Kulturno turistička ruta “Putovima Frankopana” obuhvata sedamnaest objekata, a to su dvorci, kašteli, utvrđeni gradovi, kao i tri objekta sakralne namene. Ruta se zasniva na lokalitetima u Primorsko-goranskoj županiji smeštenih pokraj Jadranskog mora u regiji Kvarner, ali i u planinskim predelima Gorskog kotara. Na ovaj način je predstavljena raznovrsnost ove regije kako u stilskim odlikama u arhitekturi, tako i u načinu života i gastronomiji. Svaki od objekata u okviru ove kulturne rute istorijski je povezan sa Frankopanima, na ovaj ili onaj način. Ipak, objedinjeni u svojoj različitosti, svaki od njih pružio nam je posebno iskustvo – drugačije boje, pejzaže, estetski ugođaj, pa čak i godišnje doba. Organizacioni tim projekta “Putovima Frankopana” je mislio na sve, pa je dostupnost informacija na visokom nivou, postoji sajt na kom se možete informisati o svemu, kao i mobilna aplikacija za iOS i Andriod sisteme, ali i iscrpna monografija o istoriji ove slavne porodice, kao i o kulama i gradovima koje su podizali.
Dvorac “Nova Kraljevica”
Obilazak smo započeli u dvorcu “Nova Kraljevica” gde se nalazi posetiteljski centar projekta, za sada jedini, a planirano je otvaranje osam interpretacijskih centara. Ovaj dvorac je podigao pripadnik druge čuvene velikaške porodice – Petar Zrinski, sredinom 17. veka. Za njega je bila udata Katarina Frankopan, koja se pobrinula za unutrašnje uređenje dvorca. Njen suprug Petar je život izgubio u Bečkom Novom Mestu u Zrinsko-frankopanskoj uroti, a pismo koje je iz zarobljeništva napisao svoj supruzi ostalo je upamćeno u hrvatskoj povesti.
Ostrvo Košljun i franjevački samostan
U 9. veku na ostrvu Košljun osnovana je glagoljaška benediktinska opatija Svete Marije, čiji su temelji pronađeni ispod današnjeg crkvenog objekta. Sredinom 15. veka, kao vlasnici ostrva, Frankopani dobijaju dozvolu od pape Nikole V da obnove sedište benediktinaca. Ipak, ovo ostrvo je danas naseljeno franjevačkim monaškim bratstvom. Potpuno izlovano, smeštno u Puntarskoj uvali, ostrvo Košljun je zaista “slika raja na Zemlji”. Pored divne crkve i klaustra, ovde se nalazi i botanički vrt sa preko 400 vrsta biljaka, kao i dva muzejska prostora.
Kaštel u gradu Krk
Krčki knezovi su izgradnju ovog kaštela započeli u 12. veku, a ona se nastavila do sredine 15. veka. On je spretno uklopljen u rimske zidine, a sastoji se od četiri kule, zidina i velikog unutrašnjeg atrijuma sa specifičnim bunarom, u koji su vojnici i građani sklanjali u vreme opasnosti. Uske uličice i morski prizori grada Krka izmestili su nas iz sopstvene realnosti u srednjovekovnu realnost krčkih knezova.
Kaštel Grobnik
Ime Grobnik i njegovi predstavnici spominju se u Vinodolskom zakonu, jednom od najznačajnijih pravnih aktova srednjovekovne Hrvatske i feudalne Evrope, koji je pisan glagoljicom na hrvatskom jeziku. Od 15. do 18. veka kaštel je širen i nadograđivan u vreme Frankopana i Petra Zrinskog, a uklesane godine 1442. i 1664. svedoče o tome. Ovaj čardak ni na nebu ni na zemlji ostavio nas je bez daha, smešten iznad oblaka, sa predivnim pogledom na Vinodol, upriličio nam je nezaboravno iskustvo.
Frankopanska večera
Na fotografiji iznad možete videti prizor koji nas je dočekao u Njivicama, ispred restorana “Rivica” u kom je priređena Frankopanska večera. Ovaj bajkoviti septembarski zalazak sunca bio je samo uvod u rapsodiju ukusa u kojoj smo uživale te večeri. Hrana je pripremana isključivo od namirnica dostupnih u vreme krčkih knezova, a na meniju su bili hobotnica, sipa, bakalar, lignje, guščija džigerica, školjke i još dosta toga. Kolač Katarina je došao na kraju i ona stara “najslađe se čuva za kraj” se obistinila – ovaj dezert je bio napravljen na bazi smokava, koje su inače zaštitni znak ostrva Krk.
Do sledećeg obilaska Krka i okoline!
You might also like
Leave A Reply