O upotrebi umetničkog nasleđa u kreiranju modnih komada je već bilo reči na našem blogu. U poslednjih nekoliko godina svetski poznati dizajneri traže inspiraciju u umetničkim delima koja pripadaju različitim epohama istorije umetnosti. Prva kolekcija koja je ostavila najjači utisak i o kojoj se dugo pričalo je ona brenda Dolče Gabana (Dolce Gabbana) inspirisana srednjovekovnim mozaicima Sicilije. Poznate ličnosti su defilovale crvenim tepisima širom sveta sa replikama vizantijskih kruna u kombinaciji sa odevnim komadima sa likom sicilijanskog kralja Rodžera II (12. vek), koji je prikazan u crkvi Martorana u Palermu, kao i sa likom Bogorodice iz katedrale u Monrealeu, i drugim detaljima preuzetih sa mozaika sicilijanskih crkvi.
Nekoliko godina kasnije, francuski brenda Luj Viton (Louis Vuitton) u saradnji sa poznatim umetnikom Džefom Kunsom (Jeff Koons) odlučuje da izradi dve kolekcije modnih aksesoara (torbi, novčanika, ešarpi) na kojima su reprodukovana najvrednija i najpoznatija ostvarenja svetske istorije umetnosti: uključujući Mona Lizu, Van Gogovo Žitno polje sa čempresima, kao i Rubensov Lov na tigrove, Maneov Doručak na travi, Lokvanji Kloda Monea i Antički Rim Vilijama Tarnera. Ovaj zasigurno kontroverzni poduhvat spajanja bezvremenog i prolaznog izazvao je burne reakcije javnosti, koje su mahom bile i negativne i pozitivne.
Naime, kolizija mode i umetnosti nije fenomen našeg vremena, i ne predstavlja novinu. Veliki zaljubljenik u umetnost Iv Sen Loran (Yves Saint Laurent) 1965. godine dizajnira kolekciju pod nazivom Mondrijan. Ona je trebalo da predstavlja njegov omaž radu nekoliko modernističkih umetnika: Pitu Mondrijanu (Piet Mondiran), Poliakovu (Poliakoff) i Kazimiru Maljeviču (Kasimir Malevich). Kako je akcenat bio na šest koktel haljina inspirisanih delima slavnog holandskog umetnika, kolekcija je dobila ime po njemu. Internacionalna štampa je bila opčinjena pokretnim umetničkim delima Iv Sen Lorana, proglašavajući ovu kolekciju za najbolju i dodeljući mu titulu “kralja Pariza”. Istih godina je u Jugoslaviji proglašen “kralj domaće mode” – Aleksandar Joksimović.
Milena Dravić u kolekciji Vela Nigrinova
Šezdeste godine donele su korenite promene u jugoslovenskom modnom sistemu. Davno zaboravljeni predratni modisti i moda kao ostaci monarhističkog uređenja, ponovo se vraćaju u jugoslovenske gradove. To je bilo uzrokovano otvaranjem zemlje prema zapadu, usponom socijalističke srednje klase, šoping turizmom, ali i privrednom reformom i željom da tekstil kao jedan od najvećih izvoznih grana ondašnje države bude promovisan. Upravo je “jugoslovenski Dior” imao važnu ulogu u promovisanju zvanične modne produkcije socijalističke Jugoslavije, kako u Zemlji tako i širom sveta, pre svega prezentovanjem svojih kolekcija kao što su Simonida, Prokleta Jerina, Vitraž i Pejzaž.
Aleksandar Joksimović i Jovanka Broz
Kao i u slučaju velikana italijanske i svetske mode Domenika Dolčea (Domenico Dolce) i Stefana Gabane (Stefano Gabbana), mesto rođenja i poreklo kreatora su imali veliki uticaj na dizajn Aleksandra Joksimovića. Rođen je 1933. godine u Prištini, gde je sa svojom porodicom živeo do svoje desete godine, kada su kao i mnogi drugi za vreme II svetskog rata morali da napuste Kosovo. Aleksandar Joksimović je nakon toga živeo u Beogradu, zatim u Kragujevcu, pa u Novom Sadu, i naizad ponovo u Beogradu nakon svršene škole. Međutim, veoma često je odlazio na Kosovo u posete svojoj baki koja je živela u malom mestu u blizini manastira Gračanice. Arhitektura, freske i skulptoralna plastika ovog manastira, kao i mnogih drugih na teritoriji Kosova, bile su svojevrsna fascinacija jugoslovenskog kreatora, koja ga nikada nije napustila.
Aleksandar Joksimović: kolekcija SImonida
Freska vizantijske princeze Simonide, supruge srpskog kralja Milutina, iz manastira Gračanice, poslužila je kao inspiracija za istoimenu kolekciju, koja je Aleksandra Joskimovića izdvojila po mnogo čemu. Bila je to prva grandiozna kolekcija oficijelne jugoslovenske mode. Takođe, bila je to prva kolekcija u posleratnoj Jugoslaviji koja je dobila ime i imala određenu temu. Dodatni uticaj na doživljaj kreacija je imalo njihovo veoma jedinstveno prezentovanje 8. marta 1967. godine, u Galeriji fresaka. Modeli su predstavili publici odevne komade Aleksandra Joksimovića. Utisak koje su odavale originalne kreacije bio je upotpunjen kopijama fresaka iz Sopoćana u pozadini, svetlošću sveća, zvukom harfe, ali i stihovima pesme Milana Rakića Simonida. Pred publikom su manekeni defilovali u komadima koji su bili inspirisani krojevima i ornamentima srednjovekovnog kostima, kao i skulptoralnom plastikom sa portala Gračanice i Dečana, dok je pastelni kolorit trebalo da dočara patinu manastirskih fresaka. Ova Joksimovićeva ostvarenja izazvale su polemike u javnosti zbogu upotrebe tradicionalih srpskih elemenata, ali je isto tako pobudilo interesovanje domaće i strane javnosti za oficijelnu modu socijalističke Jugoslavije. O uspehu kolekcije govori i to da je na velikoj reviji u Moskvi imala 16 hiljada gledalaca, pobedio je u konkurenciji od 24 kreatora, ostavljajući iza sebe sve svetske gigante uključujući i Šanel (Chanel).
Aleksandar Joksimpvić: kolekcija Prokleta Jerina
Joksimovićeva kolekcija koja je učvrstila njegovu poziciju “kralja makaza”u Jugoslaviji, izazvavši posebnu pažnju vodećih svetskih modnih kuća poput Kristijana Diora (Cristian Dior), je Prokleta Jerina, inspirisana Irinom Kantakuzin, suprugom despota Đurđa Brankovića, i omraženoj ličnosti iz narodnih pesama. Ova kolekcija nastala je 1969. godine za potrebe prve samostalne privredne izložbe u Parizu, gde je trebalo da budu prezentovane različite privredne grane od elektroprivrede do tekstilne i prehrambrene industrije, najzad i modne. Za ovaj važan zadatak – predstavljanje u svetskoj prestonici mode – izabran je Aleksandar Joksimović. Kako saznajemo od samog kreatora, inspiraciju za kolekciju je dobio šetajući pored crkve Ružice na Kalemegdanu ispred koje se nalaze dva ratnika: jedan srednjovekovni i jedan solunski ratnik. Upravo je pancir srednjovekovnog ratnika bio polazna tačka u kreiranju linije koja je Aleksandru donela veliku slavu i ponudu mesta dizajnera u Dioru. Odevni komadi poput dugih kožnih prsluka sa terzijskim vezom, kombinovani sa mrežastim bluzama unosili su elemente tradicionalnog u modernu retoriku. O fasciniranosti ljudi ovom kolekcijom, kao i njenom željom da je uživo vide svedoči činjenica da je revija organizovana mesec dana svaki dan na jugoslovesnkom štandu, neretko i više puta dnevno.
Kulturnim i istorijskim nasleđem bile su inspirisane i druge Aleksandrove kolekcije, kao što su Vitraž, Pejzaži, Vela Nigrinova, Emina, itd, posle kojih su mu iznova i iznova odavana priznanja i dodeljivane nagrade. Međutim, na uspešnost i kvalitet Joksimovićevih ostvarenja možda najviše ukazuje broj modela koje su ponele javne ličnosti ondašnje države. Među njima se svakako izdvajaju Jovanka Broz, Đorđe Marijanović, Milena Dravić, Dragan Nikolić i drugi. Aleksandar Joksimović je tokom svog radnog veka dizajnirao modele inspirisane kulturom i nasleđem ovih prostora, i istovremeno, kreirao nasleđe koje je ostavio budućim generacijama, koje se danas čuva u Muzeju primenjene umetnosti u Beogradu. A o nasleđu i uticaju koje je Aca Joksimović ostavio iza sebe dovoljno govore reči zagrebačkog novinara Nenada Fignevalda, kojima ćemo i završiti ovaj tekst:
Tko kroji modu Jugoslovenima
A možda ipak najviše nam modu kroji Joksimović bez obzira na neke ekstreme u kreacijama, jer zapošljavajući posebno tvornice za izvoz one uče novosti, vlastiti i anonimni kreatori podsvijesno počinju razmišljati drugim tokom i onda se odjednom u domaćoj prodavnici pojavi nešto u velikoj seriji, s očitim utjecajem Simonide ili Vele Nigrinove.
You might also like
Leave A Reply